ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ: http://polyphoniccaravan.gr/
Η νέα ιστοσελίδα του Πολυφωνικού Καραβανιού!

 

 

Εργαστήρι Πολυφωνίας

Ιστορικό (περιοδικό «Άπειρος»)

 

Ιδρυτική πράξη της «Απείρου» ήταν η έκδοση του ομώνυμου περιοδικού. Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1998, μόλις λίγες ημέρες μετά την ίδρυση της ομώνυμης αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρίας. Υπότιτλος της ιδιόχειρης γραφής του τίτλου στο εξώφυλλο του περιοδικού, το motto Θεσπρωτικό έντυπο για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον» που απηχούσε το ιδιαίτερο στίγμα της έκδοσης.

Το πρώτο τεύχος του περιοδικού, με εκτεταμένο αφιέρωμα στο Πολυφωνικό Τραγούδι, εκδόθηκε σε ένα τιράζ 700 τευχών που γρήγορα εξαντλήθηκαν! Λόγω της μεγάλης ζήτησης, λίγους μήνες μετά το τεύχος επανεκδόθηκε σε 1000 αντίτυπα. Τα δύο επόμενα τεύχη του περιοδικού περιείχαν αφιερώματα, αντίστοιχα, στους αρχαιολογικούς οικισμούς της Θεσπρωτίας και το Πολυφωνικό Τραγούδι (εισηγήσεις στην επιστημονική διημερίδα) και εκδόθηκαν σε τιράζ 1000 αντιτύπων το καθένα. 

Η οργανωτική εξάπλωση του Πολυφωνικού Καραβανιού, η ανάπτυξη των εργαστηρίων πολυφωνίας, η δημιουργία και ο διαρκής εμπλουτισμός του Αρχείου Πολυφωνικού Τραγουδιού, η προτεραιότητα που δόθηκε στις δισκογραφικές εκδόσεις, αρχικά, και τις οπτικοακουστικές παραγωγές, αργότερα, δεν επέτρεψαν την έκδοση του περιοδικού τα επόμενα χρόνια. Ο εθελοντικός χαρακτήρας της δράσης, η έλλειψη στήριξης, για πολλά χρόνια, διαμόρφωσαν ένα οικονομικό πλαίσιο αποτρεπτικό για την συνέχιση της έκδοσης.

 Το 2020 η «Άπειρος» επανεκδίδεται, με ένα τεύχος εξολοκλήρου αφιερωμένο στα 20 χρόνια του Πολυφωνικού Καραβανιού, με την προσδοκία να καταστεί εφικτή στο εξής η ετήσια, περιοδική έκδοσή του. Τα παλαιότερα τεύχη του περιοδικού εξακολουθούν να διατίθενται στις εκδηλώσεις του Πολυφωνικού Καραβανιού και η ζήτησή τους, τόσα χρόνια μετά, δικαιώνει την έκδοσή τους και υπογραμμίζει την ανάγκη τακτικής επανέκδοσης της «Απείρου»

Από το 2003 ξεκίνησε η εθελοντική, συλλογική δουλειά για την διαμόρφωση του ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ. Πρωτοπόροι συνεργάτες του ΑΠΤ στάθηκαν η Μαρία Τσουκαλά και ο Μιχάλης Ζάμπας που, αρχικά, εργάστηκαν δίχως τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό, απομαγνητοφωνώντας εκατοντάδες ώρες ηχογραφήσεων με ιδιόχειρες μεταγραφές. Με την προμήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών, το σύνολο της, μέχρι τότε, δουλειάς ψηφιοποιήθηκε και οι ρυθμοί εμπλουτισμού του ΑΠΤ αναβαθμίστηκαν καθοριστικά. Η διαρκής ανανέωση του εξοπλισμού των επιτόπιων καταγραφών και του ΑΠΤ αποτελούν διαχρονικά προτεραιότητα για την "Άπειρο" και έτσι αξιοποιεί το μεγαλύτερο μέρος των κατά καιρούς εσόδων, χορηγιών ή επιχορηγήσεων.

Tέσσερα από τα μέλη της ομάδας εργασίας σε ένα από τα "Σάββατα του Αρχείου"


Το 2008 η "Άπειρος" υλοποίησε πρόγραμμα του ΥΠΑΚΠ για τον εμπλουτισμό του ΑΠΤ με την συνεργασία του Λουκά Μάκου, στην έδρα της, το Πολύδροσο Θεσπρωτίας. Στην διάρκεια δωδεκάμηνης, καθημερινής απασχόλησης, μεταγράφηκαν και ψηφιοποιήθηκαν πλήθος υλικών και αναβαθμίστηκε αποφασιστικά η βάση δεδομένων του ΑΠΤ.

Από το 2003 μέχρι τώρα πολλοί κατά καιρούς μαθητές του Εργαστηρίου Πολυφωνίας και συνταξιδιώτες του Πολυφωνικού Καραβανιού συνεργάζονται στην εθελοντική ομάδα του ΑΠΤ. Στην τρέχουσα σύνθεση, με την τακτική εβδομαδιαία λειτουργία, στο πλαίσιο της ομάδας του Αρχείου Πολυφωνικού Τραγουδιού δραστηριοποιούνται, μεταξύ άλλων, οι: Ευαγγελία Πρίφτη, Αλίκη Γκανά, Ουρανία Μπατσινίλα, Ευγενία Καγιάννη, Λίλη Πάντου, Μαρίνα Μπαούρδα, Πηνελόπη Τσουτσουβά. Στην επιτόπια δουλειά του ΑΠΤ, στην διάρκεια των Καραβανιών και των Εργαστηρίων, πρωτοστατεί η Αλίκη Γκανά ενώ τεχνικά συνδράμει ο Κώστας Λιάγκος, ο Γιώργος Τούτσης με την εποπτεία του Αλέξανδρου Λαμπρίδη. Στην επιμέλεια των εκδόσεων του ΑΠΤ καθοριστική είναι η συμβολή του Αντώνη Έξαρχου.

Άλλες Ελλαδικές και Ελληνόφωνες Πολυφωνίες

Το Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι είναι το πιο διαδεδομένο είδος λαϊκής πολυφωνίας στην Ελλάδα. Στον ελλαδικό χώρο συναντάμε και άλλα είδη πολυφωνίας, με πολύ πιο περιορισμένη διάδοση. Πιο συγκεκριμένα, συναντάμε πολυφωνικό τραγούδι στις ακόλουθες περιοχές:



Βώλακας Δράμας

Χωριό του Νομού Δράμας, στους πρόποδες του όρους Φαλακρό, δίπλα στα σύνορα με την Βουλγαρία. Οι γυναίκες του χωριού τραγουδούν δίφωνα, με την δεύτερη φωνή άλλοτε να τραγουδά ομόφωνα με την πρώτη, άλλοτε να ισοκρατεί στην τονική, την υποτονική ή την τρίτη βαθμίδα του ήχου. Ο εθνομουσικολόγος Samuel Baud Bovy αναφέρεται σε αναλογίες και κοινά χαρακτηριστικά των διφωνιών του Βόλακα με τα τραγούδια της κοιλάδας του Νέστου προς την πλευρά της Βουλγαρίας. Σήμερα τραγουδούν στον Βώλακα αρκετές γυναίκες, διαφορετικών γενεών. Τα τραγούδια έχουν την δική τους θέση στα έθιμα του χωριού. Μερικές φορές το τραγούδι συνοδεύεται από γκάιντα και νταχαρέ. Οι παλαιότερες, μερικές φορές, τραγουδούν στην παλαιότερη, «ντόπια» διάλεκτο.

 

Από επιτόπια καταγραφή του Πολυφωνικού Καραβανιού στον Βώλακα Δράμας (2017)

 

Κάτω Γαρούνα, Κέρκυρα

Το χωριό Κάτω Γαρούνα βρίσκεται στη μέση και δυτική Κέρκυρα και διασώζει ένα πολυφωνικό ιδίωμα που απαντά περιορισμένα και σε άλλα χωριά. Πρόκειται για μια τετράφωνη, λαϊκή πολυφωνία, με τις φωνές να διακρίνονται στην πρίμα, το σεκόντο, την μπάσσα και την σουλτάνα.  Η ερμηνεία των τραγουδιών γίνεται από αποκλειστικά γυναικείους ή αντρικούς ομίλους και η θεματολογία τους αφορά την καθημερινότητα, με ιδιαίτερη εστίαση στα τραγούδια της δουλειάς. Η ερμηνεία έχει αφομοιώσει και στοιχεία της αστικής λαϊκής παράδοσης της επτανησιακής καντάτας Σήμερα δραστηριοποιείται στο χωριό το πολυφωνικό σχήμα «Ανδρονίκη» που πήρε το όνομά του από την τελευταία «σουλτάνα», την Ανδρονίκη Πασχάλη, πρόσωπο αναφοράς για το πολυφωνικό τραγούδι του χωριού.

Εκδήλωση του Πολυφωνικού Καραβανιού στον Κάτω Γαρούνα (2006)

 

Γραμμουσιάνικη και Φαρσεριώτικη Πολυφωνία

Οι βλαχόφωνοι της Ελλάδας, όπως και γειτονικών χωρών, έχουν τα δικά τους πολυφωνικά τραγούδια. Η διαφορετικότητα της καταγωγής, τα δύο μεγάλα «ρεύματα» των Γραμμουστιάνων και των Φαρσεριωτών βλάχων έχουν τα ανάλογά τους στο πολυφωνικό τραγούδι. Οι πρώτοι έλκουν την καταγωγή τους από την περιοχή του Γράμμου και σήμερα αναφέρονται και ως Αρμάνοι της Πίνδου ή Πινδικοί βλάχοι. Οι Φρασεριώτες ονομάστηκαν έτσι από την περιοχή Φράσερη στην σημερινή Νότια Αλβανία και συχνά αποκαλούνται και ως αρβανιόβλαχοι. Η Φαρσεριώτικη πολυφωνία είναι κυρίως τρίφωνη κι είναι πιο διαδεδομένη στις μέρες μας από την Γραμμουσιάνικη που έχει δική της, πιο «κάθετη» μουσική δομή. Οι εποχιακές μετακινήσεις για πολλούς από τους βλάχους του ελλαδικού χώρου ευνόησαν την διάδοση και τις ωσμώσεις του τρόπου του τραγουδιού τους. Στο σύνολό της, η βλάχικη πολυφωνία είναι η πλέον διαδεδομένη στον ελλαδικό χώρο, μετά από το ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι. 

Βλαχόφωνος πολυφωνικός όμιλος από το Κεφαλόβρυσο στο Πολυφωνικό Καραβάνι

 

Ελληνόφωνες πολυφωνίες της Κάτω Ιταλίας

Στα χωριά της ελληνόφωνης Απουλίας, στην περιοχή που επικράτησε να λέγεται Grecia Salentina, απαντούμε τραγούδια σε ρυθμό τρίσημο και φόρμα στορνέλο με εναλλαγή ανάμεσα στο σολίστα και το δεύτερο τραγουδιστή που αποκρίνεται και την χορωδία. Η φόρμα αυτή ήταν πολύ διαδομένη στα εργατικά τραγούδια της περιοχής αλλά και, γενικότερα, τραγούδια που τραγουδιόταν την ώρα της δουλειάς (μέχρι και νανουρίσματα με δύο εναλλασσόμενες γυναικείς φωνές). Αυτά τα τραγούδια απαντούν και στις μέρες μας σε αρκετά χωριά του Salento και γνωρίζουν ευρύτερη διάδοση και διασκευές από μουσικά σχήματα στην Ιταλία και την Ελλάδα που καταγίνονται με τα γκρεκάνικα τραγούδια.

Ο ιστορικός όμιλος "ARGALIO" στην πρώτη συνάντηση με το Πολυφωνικό Καραβάνι (2000)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Το Πολυφωνικό Καραβάνι είναι ένα πολύτροπο ταξίδι. Ταξιδεύει όλες τις εποχές του χρόνου, όχι μόνο με τα Μεγάλα, τα Χειμερινά και τα Ανοιξιάτικα Πολυφωνικό Καραβάνια, τις Μεγάλες Γιορτές Πολυφωνικού Τραγουδιού και την «Ημέρα Πολυφωνικού Τραγουδιού» αλλά και με εκδηλώσεις και δράσεις σε διάφορες πόλεις και χώρες σε όλη την διάρκεια του χρόνου.

Στις άλλες, κύριες δράσεις του Πολυφωνικού Καραβανιού συμπεριλαμβάνονται η λειτουργία Εργαστηρίων Πολυφωνίας σε σειρά πόλεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ο διαρκής εμπλουτισμός του Αρχείου Πολυφωνικού Τραγουδιού, η πολυθεματική εξάπλωση των επιτόπιων καταγραφών σε όλη την Ελλάδα, οι δισκογραφικές εκδόσεις, οι οπτικοακουστικές παραγωγές, η διαδικτυακή προβολή. 

Το Πολυφωνικό Καραβάνι κινείται στηριγμένο, κυρίως, στις δικές του δυνάμεις και αναπτύσσει συνεργασίες με άλλους θεσμούς της ζώσας παράδοσης ή του σύγχρονου πολιτισμού. Στο πλαίσιο αυτό στηρίζει «συγγενείς» θεσμούς στις δικές τους προσπάθειες, όπως τις αυτοτελείς εκδηλώσεις των διαφορετικών πολυφωνικών ομίλων και συλλόγων ή τις Μουσικές Συναντήσεις Λαϊκών Πνευστών Νοτίου Αιγαίου.

Επιστημονική διημερίδα στο πλαίσιο της 1ης Διεθνούς Συνάντησης Πολυφωνικού Τραγουδιού, 1999, Μονή Γιρομερίου


Αναλυτικότερη αναφορά σε αυτές τις άλλες δράσεις του Πολυφωνικού Καραβανιού υπάρχουν στις κατηγορίες «Εργαστήρια Πολυφωνίας», «Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιού», «Άπειρος», «Κοινότητα Πολυφωνίας» της ιστοσελίδας.

 

Τα εποχιακά Πολυφωνικά Καραβάνια πλαισίωσαν τις καλοκαιρινές Διεθνείς Συναντήσεις Πολυφωνικού Καραβανιού από την δεύτερη πενταετία τους, εξαπλώνοντας τη δράση του θεσμού και στις άλλες εποχές του χρόνου, βαθαίνοντας την σχέση του με τους τόπους και τους ανθρώπους του πολυφωνικού τραγουδιού. Ξεκίνησαν με το Ανοιξιάτικο Πολυφωνικό Καραβάνι το 2006 και, από το 2007, πλαισιώθηκαν από τα Χειμερινά Πολυφωνικά Καραβάνια και αποτέλεσαν τη βάση μετεξέλιξης των Διεθνών Συναντήσεων στα Μεγάλα Πολυφωνικά Καραβάνια.

Προτεραιότητα στα εποχιακά Πολυφωνικά Καραβάνια αποτελεί η επιτόπια έρευνα. Αυτό, από την μια, ανταποκρίνεται σε μια ανάγκη που ήρθαν να καλύψουν, τον εμπλουτισμό του Αρχείου Πολυφωνικού Τραγουδιού και, από την άλλη, αιτιολογεί τον, κατά βάση, θεματικό τους χαρακτήρα. Κάθε εποχιακό Καραβάνι έχει και άλλο θέμα, εστιάζοντας είτε σε διαφορετικές περιοχές της ηπειρώτικης πολυφωνίας (πχ Πωγώνι, Άνω Πωγώνι, Μουργκάνα), είτε, ακόμη, σε κάποιο άλλο ελλαδικό είδος πολυφωνίας (πχ Βώλακας Δράμας, Βλάχικη πολυφωνία, Κέρκυρα).

Αυτανάφλεκτα γλέντια στα Χειμωνιάτικα Πολυφωνικά Καραβάνια. Πολύτσανη 2017

Η επιτόπια έρευνα εντάσσεται στο πλαίσιο της συλλογικής μαθητείας κοντά στους ύστατους βιωματικούς ερμηνευτές, για αυτό και προνομιακή θέση συνταξιδιωτών έχουν οι μαθητές των εργαστηρίων πολυφωνίας. Η συμμετοχή αποτελεί κύριο στάδιο μαθητείας, προσφέροντας αναντικατάστατες γνώσεις κι εμπειρίες. Από την άλλη, προνομιακή είναι η έγνοια για τους ακρίτες της πολυφωνίας, τα ανταμώματα μαζί τους, μέσα στον χειμώνα, ενθαρρύνουν την δική τους σχέση με το πολυφωνικό τραγούδι, συνειδητοποιώντας την αξία της μεταλαμπάδευσης της πολυφωνικής κληρονομιάς και την δική τους συμβολή σε αυτή.

Ανταμώματα στα σπίτια των βιωματικών ερμηνευτών, εδώ με την κυρά ¨Ολγα στον Παρακάλαμο

 

Τα εποχιακά Πολυφωνικά Καραβάνια είναι, συνήθως, τετραήμερης διάρκειας και ταξιδεύουν τις πρώτες ημέρες κάθε χρονιάς και κάθε Μάιο. Η έρευνα και η μαθητεία στο πλαίσιό τους γίνεται με τρόπους αβίαστους, μέσα από ανταμώματα και αυτοσχέδια γλέντια, προκρίνοντας την ανάγκη αδιαμεσολάβητης “επιτέλεσης” του πολυφωνικού τραγουδιού. Τα εποχιακά Πολυφωνικά Καραβάνια αφουγκράζονται το πολυφωνικό τραγούδι αλλιώς, μέσα από την καθημερινότητα των ανθρώπων του, τις σιωπές των τόπων, προσφέροντας ένα απαράμιλλο υλικό τεκμηρίωσης της τοπικότητας της ερμηνείας του αλλά και των ωσμώσεων μεταξύ των περιοχών του.

Μέσα κοινωνικής Δικτύωσης

         

         το ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ στο FB

          FB https://www.facebook.com/polyphoniccaravan

 

          η "ΑΠΕΙΡΟΣ" στο FB

          https://www.facebook.com/polyphoniko.karabani

 

          το ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ στο FB

          https://www.facebook.com/groups/122268124546751/

 

         το ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΠΟΛΥΦΩΝΑΣ στο FB
         https://www.facebook.com/groups/272180286264330/

 

        το ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ στο Youtube
        https://www.youtube.com/user/polyphonicfestival 
       https://www.youtube.com/user/api13os 

 

 

 

 

Επικοινωνία

              

          "Άπειρος" 

            Πολυφωνικό Καραβάνι

            Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιου

            Πολύδροσο Θεσπρωτίας, 4410 17

            Πυγμαλίωνος 2, 118 51 Αθήνα

            Τηλ & fax (+30) 210 3310 919

            Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

 

test

JSN Epic is designed by JoomlaShine.com