Απροσδιόριστο

Αέναη αφετηρία του μεγάλου ταξιδιού των φωνών αποτελεί το Εργαστήρι Πολυφωνίας που από το 1999 λειτουργούσε στο Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Κέντρο Εθνομουσικολόγιας «Φοίβος Ανωγειανάκης» και, από το 2016 στο Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης». Στο πλαίσιο των σεμιναρίων πολυφωνικού τραγουδιού που διοργανώνονταν εκεί, έσμιξε το 1995 ο τετραμελής πυρήνας που την επόμενη χρονιά ίδρυσε το πολυφωνικό σύνολο «Χαονία». Οι πρωτοστάτες της «Χαονίας» Αλέξανδρος Λαμπρίδης και Αντώνης Έξαρχος ίδρυσαν το 1998 την «Άπειρο» και από τον Ιανουάριο του 1999, μετά από πρόσκληση του εθμονουσικολόγου Λάμπρου Λιάβα, ανέλαβαν οι ίδιοι την διδασκαλία στα σεμινάρια.

Σεμινάριο στο Εργαστήρι Πολυφωνίας του ΚΕΜΦΑ, 2018

Αξιοποιώντας την εμπειρία  του Πολυφωνικού Καραβανιού, τα σεμινάρια εντάχθηκαν στη λογική ενός εργαστηρίου πολυφωνίας, στο οποίο μαθήτευσαν πολλοί από τους κατοπινούς ερμηνευτές ή και δασκάλους του πολυφωνικού τραγουδιού. Η ίδια η σκυτάλη της διδασκαλίας πέρασε, κατά καιρούς στα χέρια των πιο άξιων μαθητών της. Έτσι,  η Μαρία Τσουκαλά πλαισίωσε στη διδασκαλία τον Αλέξανδρο Λαμπρίδη από το 2003 ως το 2009 ενώ η Αλίκη Γκανά τον πλαισιώνει στο σύνολο των εργαστηρίων πολυφωνίας από το 2013 μέχρι σήμερα. Ας σημειωθεί ότι επτά άλλοι μαθητές του εργαστηρίου δίδαξαν αργότερα σε άλλα σεμινάρια πολυφωνίας, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η λειτουργία του Εργαστηρίου Πολυφωνίας του ΚΕΜΦΑ συνεχίζεται, πλέον, για τρίτη δεκαετία, έχοντας μυήσει εκατοντάδες νέους ανθρώπους στο ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι, προσφέροντας ένα προνομιακό πλαίσιο μεταλαμπάδευσης του είδους, βαθιά γειωμένο στην πολυφωνική παράδοση. Αυτό  υποστηρίζεται από την μετάκληση βιωματικών ερμηνευτών, κατά καιρούς, στα σεμινάρια, από την αξιοποίηση των υλικών του Αρχείου Πολυφωνικού Τραγουδιού για την τεκμηρίωση της διδασκαλίας και από την ενεργή συμμετοχή των μαθητών στις Μεγάλες Γιορτές Πολυφωνικού Τραγουδιού, στην «Ημέρα Πολυφωνικού Τραγουδιού», στα εποχιακά και τα Μεγάλα Πολυφωνικά Καραβάνια.

Η ετήσια λειτουργία του εργαστηρίου αρθρώνεται σε τρία τρίμηνα, από την πρώτη Πέμπτη κάθε Οκτώβρη ως το τέλος Ιουνίου. Οι συμμετέχοντες στο εργαστήρι παρουσιάζουν τους καρπούς της μαθητείας τους κάθε Ιούνιο στην καταληκτική εκδήλωση του ΚΕΜΦΑ ενώ, κάθε χρονιά, προετοιμάζουν θεματικές εκδηλώσεις, αφιερωμένες στις διαφορετικές περιοχές της ηπειρώτικης πολυφωνίας. Οι συμμετέχοντες κάθε χρονιά στο εργαστήρι απαρτίζουν το πολυφωνικό σχήμα «Πολύφωνο» που έχει εμφανιστεί σε σειρά εκδηλώσεων και έχει δισκογραφήσει.

Τα σεμινάρια του Εργαστηρίου Πολυφωνίας του ΚΕΜΦΑ διακρίνονται σε δύο επίπεδα, των πρωτοετών και των προχωρημένων. Στους πρωτοετείς αφετηριακό ζητούμενο είναι η εξοικείωση με την διαφορετικότητα των φωνών, τη δομή και την σύνθεση του πολυφωνικού ομίλου, τις βασικές διαφοροποιήσεις τους από περιοχή σε περιοχή. Στους προχωρημένους η εκμάθηση εστιάζεται στο ιδιαίτερο ήχο (αχό) κάθε περιοχής, μέσα από διμηνιαίους κύκλους αφιερωμένους αυτοτελώς σε κάθε περιοχή. Στο σύνολο των επιπέδων, πρωταρχική σημασία έχει η εξοικείωση με το ανθρωπολογικό πλαίσιο του πολυφωνικού τραγουδιού, την συλλογικότητα στην έκφραση και το ήθος.

Το ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι μεταλαμπαδεύεται στο πλαίσιο του εργαστηρίου πολυφωνίας ως ζώσα παράδοση, μακριά από την μουσειοποίηση και το folklore, ως ένα είδος με εξαιρετικά επίκαιρο αξιακό περιεχόμενο, την συλλογικότητα μέσα από την αλληλεγγύη και την διαφορετικότητα. Η προσήλωση στην τεκμηρίωση της ερμηνείας, ο σεβασμός στον αχό κάθε χωριού, είναι συνδεδεμένα με την ενθάρρυνση του συλλογικού αυτοσχεδιασμού και της δημιουργίας.

Τον Μάρτιο του 2016 το Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι ενεγράφη στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού. Συντάκτης του φακέλου τεκμηρίωσης ήταν ο Πρόεδρος της «Απείρου» και κυρατζής του Πολυφωνικού Καραβανιού Αλέξανδρος Λαμπρίδης. Στον απόηχο της εγγραφής , το Πολυφωνικό Καραβάνι πήρε την πρωτοβουλία να προσκαλέσει σε ένα πρώτο εορτασμό της «Ημέρας Πολυφωνικού Τραγουδιού», επιλέγοντας ως πρόσφορη ημερομηνία την 14^η Μαΐου.

Η πρόσκληση στάλθηκε σε όλους τους ομίλους και τους συλλόγους που δραστηριοποιούνται στο πολυφωνικό τραγούδι στην Αθήνα. Κατόπιν, αξιοποιώντας τις πολύχρονες συνέργειες του Πολυφωνικού Καραβανιού, η πρόσκληση στάλθηκε και σε πολυφωνικούς ομίλους άλλων πόλεων και χωρών. Η πρόσκληση αφορούσε στην αυτοοργάνωση του εορτασμού σε κάθε πόλη, τον συντονισμό και την αλληλοστήριξη των διάσπαρτων πυρήνων πολυφωνίας, με στόχο την ευρύτερη προβολή του πολυφωνικού τραγουδιού.

 Από τον δεύτερο γιορτασμό της "Ημέρας Πολυφωνικού Τραγουδιού" στην Αθήνα

Χάρη στην ανταπόκριση σειράς πολυφωνικών ομίλων, την 14^η Μάιου 2016, διοργανώθηκαν γιορτές πολυφωνίας στην Αθήνα, την Πάτρα, τα Ιωάννινα, την Καρδίτσα, την Καλαμάτα, την Λευκωσία. Ο εορτασμός της Αθήνας ξεκίνησε με μια μεγάλη πατινάδα στην καρδιά της πόλης, από την πλατεία Κοτζιά στο Σύνταγμα, το Μοναστηράκι, το Θησείο, με το ανθρώπινο ποτάμι πολυφωνίας διαρκώς να πληθαίνει και να καταλήγει στο άνδηρο Πικιώνη, στο Λόφο των Μουσών, αντίκρυ από την Ακρόπολη, χώρο εμβληματικό για την αξία της λαϊκής πολυφωνίας. 

Oι γιορτασμοί ξεκινάνε από την καρδιά της Αθήνας, Σύνταγμα 2017

Από το 2016 μέχρι σήμερα, ο εορτασμός εξαπλώνεται σε όλο και περισσότερες πόλεις και χώρες, με όλο και μαζικότερες εκδηλώσεις σε κάθε πόλη, κάθε 14 Μάη. Βασικό στοιχείο του εορτασμού, η ελεύθερη και αδιαμεσολάβητη πρόσβαση, χωρίς οικονομικό αντίτιμο. Η αυτοοργάνωση και η διαδικτύωση των κατά τόπους εορτασμών ενισχύει την συνείδηση της κοινότητας του πολυφωνικού τραγουδιού, ευνοώντας και άλλες, μελλοντικές συνέργειες των διάσπαρτων ομίλων και πυρήνων πολυφωνίας. 

Το Πολυφωνικό Καραβάνι ενθαρρύνει και στηρίζει την εξάπλωση του εορτασμού παντού όπου υπάρχουν πολυφωνικοί όμιλοι, ενδυναμώνοντας την κοινότητα πολυφωνικού τραγουδιού στην Ελλάδα και θεμελιώνοντας, σιγά σιγά, την μελλοντική δημιουργία και ανάπτυξη μιας παγκόσμιας κοινότητας πολυφωνίας.