Ο ΓΙΑΝΝΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΡΩ
ένα αποτρόπαιο έγκλημα σε ένα ηπειρώτικο τραγούδι
Γιορτή του Γιάννη, σήμερα, ενός από τα πιο συχνά ονόματα γύρω μας αλλά και στα τραγούδια. Στα δημοτικά τραγούδια συχνά οι Γιάννηδες ταιριάζουν με τις Μαρίες. "Ο Γιάννος και το Μαρουδιώ" στην Κάρπαθο, "ο Γιάννης και η Μαριγώ" στην Ήπειρο, και, μάλιστα, πολυφωνικό, μια από τις πιο εμβληματικές ιστορίες αγάπης. Και στο "Άιντε Μάρω στο πηγάδι", η Μάρω σμίγει με έναν πλανόΓιαννο. Σε μια από τις παλαιότερες συλλογές ηπειρώτικων τραγουδιών του 19ου αιώνα, όμως, του Γρηγόρη Χασιώτη, η σχέση ενός Γιάννη και μιας Μάρως καταλήγει σε ένα αποτρόπαιο έγκλημα πάθους, "απ΄την αγάπη την πολλή".
Η συλλογή, από όπου προέρχεται το τραγούδι, είναι μία από τις δεκάδες που έχουν μεταγραφεί στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του Αρχείου Πολυφωνικού Τραγουδιού. Kαι η δημοσίευση ενός και μόνο τραγουδιού, από μια παλαιά συλλογή σήμερα, έχει αξία εφάμιλλη μιας εξαίρετης επιτόπιας καταγραφής. Κάθε τραγούδι "αποταμιεύει" βιωμένες ιστορίες. Και τα τραγούδια πολύ συχνά χάνονται με τους ανθρώπους και τα λησμονημένα τραγούδια μοιάζουν με κλεισμένα μονοπάτια. Ας τα κρατήσουμε ανοιχτά, όπως μπορούμε! Πίσω από τους στίχους τους ίσως έχει χαθεί η μουσική, αλλά, αν καταβυθιστούμε εντός τους, ίσως και να νιώσουμε το θρόισμα των λέξεων...
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ Η ΜΑΡΩ
Κάθετ’ η Μάρω, κάθεται στου Γιάννου το κρεβάτι,
κρατεί γυαλί στα χέρια της, τα κάλλη της γυαλίζει.
- Για πες μου, κάλλη μ’ όμορφα, και στήθι μου γραμμένο,
τάχα του Γιάννου να είστε ‘σείς, τάχα του Κωσταντίνου;
Κι ο Κωσταντίνος, διάβαινε, παίζοντας το τζυβούρι,
παίζοντας και διαβαίνοντας και ψιλοτραγουδώντας.
- Σκιάζομαι, Μάρω μ’ σκιάζομαι, το Γιάννο τον φοβούμαι.
- Ο Γιάννος πάει στα βουνά να ‘λαφοκυνηγήσει.
Γιάτος κι ο Γιάννος πόφτασε στους κάμπους καβαλάρης.
- Άνοιξε, Μάρω μ’ άνοιξε, να πάρεις το κυνήγι,
να ιδείς τα ‘λάφια ζωντανά, τ’ αρκούδια ‘μερωμένα,
κ’ ένα μικρό λαφόπουλο να παίζ’ η αφεντιά σου.
- Δεμ μπορώ, Γιάννο μ’ δεν μπορώ, δεν ημπορώ ν’ ανοίξω,
σύρε, Γιάννο μ’ στη μάνα σου, σύρε στην αδερφή σου.
Βιτσιά δίνει τ’ αλόγου του, στη μάνα του πηγαίνει.
- Άνοιξε, μάνα μ’ άνοιξε, να πάρεις το κυνήγι,
να ιδείς τα ‘λάφια ζωντανά, τ’ αρκούδια ‘μερωμένα,
κ’ ένα μικρό λαφόπουλο να παίζ’ η αδερφή μου.
- Σύρε, Γιάννο μ’ στη Μάρω σου ναδώσεις το κυνήγι.
- Μάνα μ’ η Μάρω δεν μπορεί, δεν ημπορεί ν’ ανοίξει.
- Γιάννο μ’ η Μάρω είν’ καλά κ’ έχει τον Κωσταντίνο,
από τα χτες οπόφυγες και παίζει και γελάει.
Βιτσιά δίνει του μαύρου του, στο σπίτι του παγαίνει,
κλοτσιά δίνει της πόρτας του και μες στο σπίτι μπήκε,
η αγάπη τον εστράβωσε, την Μάρω την σκοτώνει,
και το κεφάλι τ(η)ς έκοψε και στο ντρουβά το βάνει.
Κι από την αγάπη την πολλή στο μύλο την πηγαίνει.
- Άλεσε, μύλο μ’ άλεσε, της Μάρως το κεφάλι,
κάμε τ’ αλεύρι κόκκινο και τημ πασπάλη μαύρη.
"Άπειρος" Πολυφωνικό Καραβάνι
Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιού
"ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΟΛΗ-ΦΩΝΙΑ" 2021
Από τον Νoέμβριο 2020 μέχρι και τον Μάρτιο 2021, σχεδόν καθημερινά, διαδικτυακή προβολή υλικών από το Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιού.
Bίντεο, ήχοι, φωτογραφίες, τραγούδια, δημοσιεύσεις, μελέτες - κάθε μορφής υλικά, σε μια προσπάθεια κοινωνικοποίησης των υλικών του Αρχείου.